„Odwlekanie zrobienia wszystkich domowych rzeczy, czyli pranie, obleczenie pościeli; bałagan – zwłaszcza w dokumentach i papierach; panika, gdy nie wiem, jak zacząć dane zadanie, lub gdy przytłacza mnie duża ilość zadań. Czasami łączy się to z mocną frustracją; rozpraszanie się w trakcie bądź pomiędzy zadaniami; brak skupienia nad zadaniami, które są monotonne, powtarzające się – organizowanie przestrzeni/sprzątanie; trudność w zaczynaniu pracy nad zadaniami domowymi; przygotowanie posiłków.” Twoje codzienne ADHD-owe pole minowe!
Takie odpowiedzi dostaję od klientów, kiedy pytam ich o największe wyzwania związane z ADHD. I wiecie co? Wcale mnie to nie dziwi! To właśnie te upierdliwe codzienności – powtarzające się czynności związane z posiłkami, higieną, ogarnianiem przestrzeni – to dla osób z ADHD prawdziwy koszmar!
„Przecież to takie banalne!
Co w tym trudnego!
Po prostu się ogarnij i to zrób!
Skup się!
Inni nie robią z tego problemu!”
No właśnie! Te głosy słyszy mój klient. Czy to z najbliższego otoczenia, czy ten wewnętrzny krytyk, który lubi dowalić, kiedy już masz dość.
Ale czy na pewno codzienne obowiązki domowe to coś banalnego i nieskomplikowanego?
Przyjrzyjmy się takiemu sprzątaniu: to niekończąca się opowieść. Setki drobnych czynności, które trzeba robić codziennie, w określony sposób, o określonej porze, „żeby życie toczyło się normalnym torem”.
- Trzeba mieć supermoce (czyt. funkcje wykonawcze), żeby ogarnąć kolejność i priorytety (co robić codziennie, a co raz na ruski rok).
- Musisz pamiętać o regularności. Kto to wymyślił?!
- Musisz ogarniać, jakie proszki i płyny do czego, i pamiętać, żeby je kupić.
- Musisz dysponować energią i czasem, żeby doprowadzić te czynności do końca. I jeszcze zdrowiem psychicznym, żeby wytrzymać w tych nisko-dopaminowych zajęciach.
- Musisz mieć umiejętność przetwarzania nieprzyjemnych doznań zmysłowych, bo przecież stykasz się z czymś brudnym!
A zjedzenie posiłku? To dopiero jazda bez trzymanki!
- Trzeba znaleźć czas, żeby ogarnąć swoje potrzeby i preferencje – i jeszcze domowników!
- Zaplanować wypad do sklepu i zrobić zakupy.
- Zdecydować, jak przygotować posiłek.
- Przeznaczyć czas na gotowanie i upewnić się, że posiłki są podawane o właściwych porach.
- Trzeba mieć energię i umiejętności, żeby to wszystko zaplanować, wykonać i dopilnować – codziennie i kilka razy dziennie!
- Trzeba też pokonać bariery, jakie stwarza nasza relacja z jedzeniem albo brak apetytu wynikający z czynników zdrowotnych czy emocjonalnych.
- Trzeba mieć emocjonalną siłę, by radzić sobie z poczuciem, że nas to przerasta, kiedy nie mamy pojęcia, co ugotować, a bałagan w kuchni wprawia w panikę.
- Konieczna jest też zdolność robienia kilku rzeczy na raz, gdy człowiek pracuje, zmaga się z bólem albo pilnuje dzieci.
Jak wiadomo, „zdrowie i higiena” to sprawy o wiele bardziej złożone niż tylko „jedz zdrowo i weź prysznic”.
Te „banalne” codzienne zajęcia to tak naprawdę twardy orzech do zgryzienia!
To nie lenistwo i brak woli, słaby charakter! To mózg z ADHD, który działa trochę inaczej.
Dysfunkcje na poziomie wykonawczym, łatwość wpadania w prokrastynację, poczucie przytłoczenia i perfekcjonizm, słabe umiejętności planowania, organizacji, zarządzania czasem i pamięcią roboczą, konflikt priorytetów – to wszystko sprawia, że zadania składające się z kilku etapów wydają się za trudne i nieciekawe.
Dlatego kluczem jest akceptacja i świadomość swoich ograniczeń oraz samowspółczucie. Powoli, cicho, bez presji i poczucia, że to my służymy naszej przestrzeni. To ona jest dla nas.
Czy to nie brzmi jak dobry kierunek do stworzenia życia, które naprawdę nam służy?
